Lekarz zajmujący się łyżeczkowaniem
Zdrowie

Łyżeczkowanie – czym jest, na czym polega i jakie są wskazania do tego zabiegu?

Łyżeczkowanie to krótki zabieg medyczny, który, najogólniej definiując, polega na pobraniu materiału do badania. Choć najczęściej mamy z nim do czynienia w ginekologii, także w dermatologii znajduje swoje zastosowanie.

Łyżeczkowanie zmian skórnych

Łyżeczkowanie to jedna z najczęściej stosowanych metod w usuwaniu wystających zmian skórnych. Choć sama nazwa procedury brzmi groźnie, jest to zabieg krótki, bezbolesny i bezpieczny. Nazwa pochodzi od specyficznego kształtu niewielkiego narzędzia, jakiego używa lekarz w trakcie zabiegu.

Najczęstszymi wskazaniami do łyżeczkowania zmian skórnych są:

  • włókniaki,
  • brodawki łojotokowe,
  • prosaki,
  • mięczak zakaźny (głównie u dzieci).

Procedura wykonywana jest w razie potrzeby w znieczuleniu miejscowym, trwa kilka minut i daje trwałe efekty. Należy pamiętać o przestrzeganiu higieny w miejscu usuwania zmiany, aby uniknąć powikłań.

W zależności od wyglądu zmiany, lekarz może podjąć decyzję o dodatkowym badaniu histopatologicznym. Wówczas zabezpiecza usunięty materiał i przekazuje do specjalnego laboratorium. Po kilku tygodniach uzyskujemy ostateczną odpowiedź dotyczącą pochodzenia zmiany.

Łyżeczkowanie w ginekologii

Łyżeczkowanie to prawdopodobnie najczęstsza procedura medyczna wykonywana w ginekologii. Jest to zabieg klasyfikowany zarówno jako diagnostyczny, jak i leczniczy. Wskazań do jego wykonania jest wiele. Najczęściej natomiast wykonuje się go w przebiegu nieprawidłowych krwawień z jamy macicy, przy obecności polipów oraz po poronieniach.

Łyżeczkowanie jamy macicy to zabieg wykonywany w warunkach szpitalnych, najczęściej w trakcie jednodniowego przyjęcia. W dniu pojawienia się w szpitalu pacjentka jest badana, kwalifikowana do zabiegu oraz ma wykonywane niezbędne badania laboratoryjne. U kobiet w wieku rozrodczym przed zabiegiem należy bezwzględnie wykluczyć obecność żywej ciąży, za pomocą oznaczenia hormonu beta hcg i/lub USG.

Ten zabieg, pomimo krótkiego czasu trwania, wymaga zastosowania znieczulenia dożylnego. Pacjentka przez kilka minut pozostaje nieprzytomna. Nie czuje także bólu, a całej procedury nie pamięta.

Przebieg zabiegu wyłyżeczkowania jamy macicy

Pacjentka jest układana w pozycji ginekologicznej — dokładnie takiej, w jakiej lekarz bada w trakcie rutynowej wizyty. Po znieczuleniu lekarz dezynfekuje pole zabiegowe, a następnie uwidacznia szyjkę macicy za pomocą specjalnych wzierników. Jeżeli jest taka konieczność, rozszerza szyjkę macicy za pomocą tzw. hegarów. Następnie, używając tzw. łyżki, wchodzi do jamy macicy i w kilku ruchach pobiera materiał do badania histopatologicznego.

W kolejnym etapie pobiera bioptat także z kanału szyjki macicy, umieszczając go w innym pojemniku. Ostateczne rozpoznanie można postawić wyłącznie na podstawie badania histopatologicznego, dlatego tak ważne jest prawidłowe pobranie wycinków i ich dokładne opisanie z zaznaczeniem, który pochodzi z szyjki i jamy macicy. W zależności od wskazań czasami pobiera się także wycinek z tarczy szyjki macicy.

Na wynik badania najczęściej oczekuje się około 14 dni. Interpretacja i planowanie dalszego leczenia leży w kompetencjach lekarza prowadzącego.

Kiedy zdecydować się na wyłyżeczkowanie jamy macicy?

Fotel do łyżeczkowania
Źródło: Pexels.com

Jak wspomniano wcześniej, jest to zabieg jednocześnie diagnostyczny, jak i terapeutyczny. Oznacza to, że pozwala na znalezienie przyczyny niektórych objawów klinicznych zgłaszanych przez pacjentkę. Za jego pomocą jesteśmy w stanie wyleczyć także niektóre dolegliwości.

Najczęstszą przyczyną kierowania pacjentki na zabieg wyłyżeczkowania kanału szyjki i jamy macicy jest krwawienie między miesiączkami lub po menopauzie o niewyjaśnionej przyczynie. Należy wówczas zakwalifikować pacjentkę do zabiegu, aby przede wszystkim wykluczyć raka endometrium, dla którego charakterystyczne są właśnie tego typu objawy.

Rak endometrium, czyli rak błony śluzowej jamy macicy lub inaczej rak trzonu macicy, to dość częsty nowotwór złośliwy. Daje charakterystyczne objawy i może być wykryty na bardzo wczesnym etapie i skutecznie leczony. Każde krwawienie, zwłaszcza po zakończonym miesiączkowaniu, powinno być dla kobiety sygnałem alarmowym i skutkować pilną konsultacją ginekologiczną. Wyłącznie wykonanie abrazji (wyłyżeczkowania kanału szyjki i jamy macicy) i poddanie próbki badniu histopatologicznemu pozwala wykluczyć lub potwierdzić rozpoznanie.

Badanie powinno być wykonane w pierwszym możliwym terminie i bez zbędnej zwłoki. Tylko wczesne wykrycie i wdrożenie celowanego leczenia daje szanse na całkowite wyleczenie.

Inne przyczyny

Kolejną przyczyną kierowania pacjentek do zabiegu wyłyżeczkowania jamy macicy jest podejrzenie obecności polipów. Są to wypukłe struktury znajdujące się w jamie macicy lub kanale szyjki, które dają dość charakterystyczny obraz w badaniu USG. Ryzyko transformacji nowotworowej jest co prawda niewielkie, ale ich obecność może powodować krwawienia i być przyczyną niepłodności.

Polipy raczej nie powodują dolegliwości bólowych, natomiast mogą objawiać się:

  • przedłużonymi krwawieniami miesiączkowymi,
  • krwawieniami występującymi przed miesiączką lub między miesiączkami,
  • długotrwałymi plamieniami,
  • plamieniami po menopauzie,
  • niemożliwością zajścia w ciążę.

W przypadku niemożliwości zajścia w ciążę, obecność polipów jest jedną z przyczyn, które należy rozważyć na samym początku procesu diagnostycznego. Zazwyczaj obecność polipa sugeruje obraz USG. Pacjentkę kwalifikuje się do zabiegu abrazji jamy macicy po miesiączce, optymalnie w 5-10. dniu cyklu. W tym czasie endometrium jest najcieńsze, a zabieg prostszy do wykonania ze względu na minimalne krwawienie w jego trakcie. Tak, jak w poprzednim przypadku, zabieg polega na złuszczeniu błony śluzowej endometrium za pomocą specjalnej łyżki i wysłaniu materiału do badania histopatologicznego. Jeżeli obecność polipa się potwierdzi, należy monitorować w USG, czy problem nie nawraca w kolejnych cyklach.

O ciążę można się starać już w kolejnym miesiącu, o ile lekarz nie widzi innych przeciwwskazań.

Polipy zazwyczaj nie powodują poronień, raczej uniemożliwiają zagnieżdżenie się zarodka w procesie zapłodnienia. Z tego powodu warto przyjrzeć się temu problemowi każdorazowo w przypadku stwierdzenia niepowodzeń rozrodu.

Łyżeczkowanie jamy macicy po poronieniu

Niestety, nie każda ciąża kończy się urodzeniem zdrowego dziecka. Jeśli ciąża przestaje się rozwijać, dochodzi do obumarcia zarodka, a proces poronienia nie dokona się samoistnie, czasami konieczne jest wyłyżeczkowanie jamy i szyjki macicy. Każdorazowo przed przystąpieniem do zabiegu należy bezwzględnie wielokrotnie upewnić się, czy ciąża na pewno jest obumarła. Powinno się wykonać badanie hormonu b-hcg (aby uwidocznić jego spadek) i przynajmniej dwukrotnie potwierdzić rozpoznanie w USG, optymalnie przed dwóch różnych lekarzy.

W wielu szpitalach standardem jest farmakologiczna indukcja poronienia w przypadku ciąży obumarłej i czasami zabieg ten nie jest konieczny. W wielu przypadkach jednak leki nie są do końca skuteczne, w macicy zalegają resztki tkanowe, które należy mechanicznie usunąć celem uniknięcia powikłań w postaci zapalenia błony śluzowej endometrium. Jest to stan bardzo niebezpieczny dla kobiety, który realnie może zagrażać jej zdrowiu i przyszłości rozrodczej, dlatego nie należy odwlekać decyzji o wykonaniu łyżeczkowania macicy.

Zabieg po poronieniu wygląda dokładnie tak samo, jak w poprzednich przypadkach, ale często nie jest konieczne rozszerzanie kanału szyjki macicy. I tutaj także pobiera się materiał do badania histopatologicznego, aby wykluczyć rzadkie przyczyny nieprawidłowości kosmówki.

Warto zaznaczyć, że badanie histopatologiczne pobranego materiału zazwyczaj nie odpowie na pytania rodziców odnośnie możliwej przyczyny poronienia. W tym konkretnym rodzaju badania nie ma możliwości zbadania zarodka pod kątem genetycznym, a także poznania płci. Jeśli rodzice chcą rozszerzyć diagnostykę, lekarz udzieli wszelkich informacji w jakich miejscach możemy wykonać takie badania, jak przygotować materiał i z jakimi kosztami będziemy musieli się liczyć.

Wyłyżeczkowanie po porodzie

Po narodzinach i odpępnieniu dziecka oczekujemy urodzenia się łożyska. Ten proces trwa zazwyczaj kilkanaście minut, a urodzone łożysko jest jednorodne, równe i kompletne. Czasami jednak zdarza się tak, że jeden lub kilka elementów tworzących płytę łożyskową pozostaje w macicy. Bardzo ważne jest, aby te fragmenty wydobyć, ponieważ uniemożliwiają one prawidłowe obkurczanie się macicy po porodzie i skutkują krwawieniem, które może być niebezpieczne dla zdrowia i życia kobiety. Jedyną metodą jest wyłyżeczkowanie jamy macicy.

W tym przypadku używane do tego celu narzędzia są nieco większe. Wynika z tego, że i ciężarna macica jest zdecydowanie większych rozmiarów, niż kobiety niebędącej w ciąży. Położna na krótko zabiera pod swoją opiekę noworodka, a pacjentka jest znieczulana przez anestezjologa, aby nie czuła dyskomfortu w trakcie zabiegu. Sama procedura trwa zazwyczaj kilkanaście sekund, natychmiast obserwuje się ustanie krwawienia i prawidłowe obkurczanie jamy macicy.

Przygotowanie do zabiegu

W przypadku niecałkowitego oddzielenia się łożyska po porodzie oczywiście nikt nie oczekuje od pacjentki przygotowania, gdyż jest to zabieg wykonywany ze wskazań nagłych. W pozostałych przypadkach pacjentka powinna przed wyłyżeczkowaniem:

  • Mieć wykonane badanie USG narządu rodnego,
  • posiadać aktualne wyniki badań: b-hcg (u kobiet w wieku rozrodczym), morfologia,
  • być na czczo w dniu zabiegu,
  • poinformować lekarza o zażywanych lekach (zwłaszcza rozrzedzających krew), przebytych chorobach,
  • zapoznać się i podpisać zgodę na proponowany zabieg.

Łyżeczkowanie zmian skórnych nie wymaga specjalnego przygotowania.

Czy zabieg jest bezpieczny?

Zazwyczaj po tego typu drobnych zabiegach nie obserwuje się powikłań, jednak jak przy każdej procedurze medycznej, takie ryzyko istnieje i należy być tego świadomym.

Do najczęstszych powikłań należy:

  • przebicie jamy macicy,
  • krwawienie,
  • zapalenie jamy macicy,
  • zespół Ashermana .

Zespół Ashermana jest to stan, w którym dochodzi do nadmiernego usunięcia błony śluzowej macicy, w efekcie czego dochodzi do powstawania zostów. Może to skutkować między innymi wtórną niepłodnością, obecnością bardzo skąpych miesiączek lub ich brakiem. W praktyce zdarza się rzadko.

Łyżeczkowanie — i co potem?

Łyżeczkowanie to zabieg stosowany w medycynie od dawna i z sukcesem stosowany zarówno w przypadku zmian skórnych, jak i powszechnie w ginekologii.

Każdorazowo przed przystąpieniem do zabiegu, niezależnie, czy dotyczy on łyżeczkowania zmian skórnych czy kanału szyjki i jamy macicy, pacjent powinien być szczegółowo poinformowany. Pamiętajmy, że mamy prawo dopytać o wskazania do zabiegu, dowiedzieć się, na czym polega i jak będzie przebiegał. Lekarz powinien poinstruować nas o przygotowaniu do procedury i postępowaniu po niej. Przy drobnych zabiegach ryzyko powikłań jest niewielkie, ale pacjent powinien być świadomy ich ewentualnych skutków.

Po łyżeczkowaniu zmian skórnych należy dbać o higienę miejsca zaopatrywanego, aby nie dopuścić do rozwoju zakażenia.

Po drobnych zabiegach na jamie macicy, w tym łyżeczkowaniu, należy przez jakiś czas unikać irygowania pochwy ( w tym korzystać z basenów i długich kąpieli w wannie) oraz unikać stosunków seksualnych, przynajmniej do czasu ustania krwawienia.

Może się zdarzyć, że lekarz zaleci zastosowanie dodatkowych leków w postaci doustnej lub dopochwowej. Decyzja o ich włączeniu podejmowana jest indywidualnie, a sytuacja nie zawsze tego wymaga.

Po drobnych zabiegach, w tym łyżeczkowaniu zmian skórnych i jamy macicy, pacjent nie wymaga rekonwalescencji i zazwyczaj nie potrzebuje zwolnienia lekarskiego.

Należy bezwzględnie pamiętać, żeby w przypadku wykonywania badania histopatologicznego, odebrać jego wynik w wyznaczonym terminie! Jest to szczególnie ważne w przypadku zmian podejrzanych nowotworowo. Pamiętajmy, że im szybciej postawiona diagnoza, tym większe możliwości terapeutyczne i szansa na skuteczne wyleczenie. Lekarz prowadzący zazwyczaj przypomina o konieczności odebrania wyniku, ale najbezpieczniej będzie, jeśli i ty o tym nie zapomnisz.

 

1 thought on “Łyżeczkowanie – czym jest, na czym polega i jakie są wskazania do tego zabiegu?”

  1. Teraz tak dużo młodych kobiet umawianych jest na zabiegi łyżeczkowania… coś strasznego 🙁 Mam przyjaciółkę pracującą na ginekologii, która mówi, że dziś to norma i codzienność.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.